ابن‌شاذان حسن بن احمد بزازاِبْنِ شاذان، ابوعلی حسن بن احمد بن ابراهیم بن حسن بن محمد ابن شاذان بزاز (۳۳۹- ۴۲۵ق/۹۵۰-۱۰۳۴م)، محدّث اشعری و حنفی بغدادی بود. ۱ - شناخت اجمالیابنشاذان همچون پدر و برادرش، عبدالله، به علم حدیث گرایش پیدا کرد و در نخستین گام، پدرش آموزش او را عهده‌دار شد، [۱]
ذهبی، محمد، ج۱۷، ص۴۱۶، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۹۸۳م.
اما بعداً از استادان بی‌شماری بهره برد که از آن جمله ابوعمرو عثمان بن احمد بن سماک ، ابوبکر احمد بن سلمان بن حسن بن نجاد، ابوبکر احمد بن کامل بن خلف قاضی و عبدالباقی بن قانع قابل ذکرند. [۲]
خطیب بغدادی، احمد، ج۷، ص۲۷۹، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
[۳]
ذهبی، محمد، ج۱۷، ص۴۱۶-۴۱۷، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۹۸۳م.
ابوعلی کلام اشعری را از ابوالعباس محمد بن احمد نقاش فراگرفت. [۵]
ابن عساکر، علی، ج۱، ص۲۴۵، تبیین کذب المفتری، بیروت، ۱۹۸۴م.
۲ - قدرت علمیاو به زودی در بغداد محدّث و متکلّمی مشهور و مورد اطمینان در نقل حدیث شد و کسانی چون ابن رزقویه و ازهری و خطیب بغدادی او را ثقه و صدوق خوانده‌اند. [۶]
خطیب بغدادی، احمد، ج۷، ص۲۷۹، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
وسعت علم و اشتهار ابوعلی مشتاقان فراوانی را گرد وی فراهم آورد. ۳ - شاگرداناز جمله کسانی که از او حدیث آموخته‌اند، می‌توان ابوبکر احمد بن علی خطیب بغدادی، ابواسحاق ابراهیم بن علی شیرازی ، ابوالمعالی محمد بن زید علوی ، ابوالحسن صابی ، محمد بن هلال صابی غَرس النّعمه و ابومحمد جعفر بن احمد سراج را نام برد. [۷]
سمعانی، عبدالکریم، ج۵، ص۳۹۴، الانساب، به کوشش عبدالرحمان بن یحیی المعلّمی، حیدرآباد دکن، ۱۹۶۶م.
[۸]
ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۹، ص۷، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق.
[۹]
ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۹، ص۱۵۱، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق.
[۱۰]
ذهبی، محمد، ج۲، ص۳۴۲،العبر، به کوشش محمد سعید زغلول، بیروت، ۱۹۸۵م.
[۱۱]
ابن کثیر، البدایة، ج۱۲، ص۱۳۴.
[۱۲]
ابن النجّار، محمد، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد،ص۹۳، به کوشش ابن دمیاطی، بیروت، ۱۹۷۱م.
۴ - مهارت در علم قرائتابن شاذان در علم قرائت نیز دستی داشته و ابن جزری [۱۳]
ابن جزری، محمد،غایة النهایة،ج۱، ص۲۰۶،به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/۱۹۳۳م.
از ابوبکر ابن مقسم به عنوان شیخ او و از احمد بن حسن بن خیرون به عنوان راوی او در این فن یاد کرده است.۵ - وفاتوی در بغداد درگذشت و پس از ادای نماز بر جنازه او که خطیب بغدادی هم در آن حضور داشته است، در مقبره باب‌الدیر به خاک سپرده شد. [۱۴]
خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد،ج۷، ص۲۸۰،قاهره، ۱۳۴۹ق.
۶ - آثارذهبی [۱۵]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء،ج۱۷، ص۴۱۷، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۹۸۳م.
از دو اثر او تحت عناوین المشیخة الکبری و المشیخة الصغری یاد کرده که نسخه‌های آن در کتابخانه ظاهریه [۱۶]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۶۱ -۶۲.
موجود است؛ نیز رساله‌ای تحت عنوان الافراد [۱۷]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۶۰.
و همچنین برخی از اجزای حدیثی ابن شاذان با عناوین مختلف در همان کتابخانه [۱۸]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۶۰ -۶۲.
و نیز در کتابخانه دانشگاه ییل (نموی، شم موجود است.۷ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل. (۲) ابن جزری، محمد، غایة النهایة، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/۱۹۳۳م. (۳) ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق. (۴) ابن عساکر، علی، تبیین کذب المفتری، بیروت، ۱۹۸۴م. (۵) ابن کثیر، البدایة. (۶) ابن النجّار، محمد، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، به کوشش ابن دمیاطی، بیروت، ۱۹۷۱م. (۷) خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق. (۸) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۹۸۳م. (۹) ذهبی، العبر، به کوشش محمد سعید زغلول، بیروت، ۱۹۸۵م. (۱۰) سمعانی، عبدالکریم، الانساب، به کوشش عبدالرحمان بن یحیی المعلّمی، حیدرآباد دکن، ۱۹۶۶م. (۱۱) ظاهریه، خطی (حدیث). ۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعلی ابن‌شاذان»، ج۴،ص۱۳۵۷. رده‌های این صفحه : تراجم | محدثین اهل سنت
|